คุณแม่ที่กำลังตั้งครรภ์หลายรายมีความกังวลใจเรื่องภาวะคลอดก่อนกำหนดกลัวว่าจะเป็นอันตรายต่อทารกในครรภ์ ภาวะนี้เกิดขึ้นได้อย่างไร ป้องกันได้หรือไม่ ผศ.นพ.ประภัทร วานิชพงษ์พันธุ์ ภาควิชาสูติศาสตร์ – นรีเวชวิทยา จะมาอธิบายเกี่ยวกับเรื่องนี้ให้เราฟัง

        การคลอดก่อนกำหนดบางส่วนเกิดจากความจำเป็นที่จะต้องยุติการตั้งครรภ์ก่อนกำหนด เนื่องจากคุณแม่เกิดอาการแทรกซ้อนบางประการ เช่น ภาวะครรภ์เป็นพิษ ทารกในครรภ์มีการเจริญเติบโตที่ผิดปกติ แต่การคลอดก่อนกำหนดส่วนใหญ่นั้นเราไม่พบสาเหตุที่ชัดเจน จะมีบ้างในบางรายอาจเกิดจากการติดเชื้อ เกิดจากความผิดปกติของมดลูกหรือปากมดลูก หรือเกิดจากความผิดปกติของทารกในครรภ์

        สัญญาณเตือนที่สำคัญที่บอกว่าจะเกิดการคลอดก่อนกำหนดขึ้น คือ การที่พบว่ามีภาวะที่มดลูกมีการหดรัดตัวจำนวนครั้งที่บ่อยกว่าปกติ เช่น ทุกๆ 10 นาทีร่วมกับคุณแม่มีอาการเจ็บท้องหรือมีมูกเลือดออกทางช่องคลอดด้วย ถ้าพบอาการเหล่านี้ให้ไปพบคุณหมอก่อนนัด

        ผลกระทบที่เกิดจากการคลอดก่อนกำหนด ซึ่งผลกระทบที่เกิดขึ้นต้องแบ่งเป็น 2 ส่วนครับ คือ ผลกระทบต่อทารกเองและผลกระทบต่อครอบครัวที่ต้องเลี้ยงดูทารกที่คลอดก่อนกำหนด

        ผลกระทบแรก คือ ผลกระทบต่อตัวทารกครับ ทารกที่คลอดก่อนกำหนดนั้นจะเกิดภาวะแทรกซ้อนได้หลายอย่างเนื่องจากอวัยวะต่าง ๆ นั้นยังไม่พร้อมสำหรับการทำงาน ที่พบบ่อย คือ ภาวะหายใจลำบากเนื่องจากปอดของทารกนั้นยังไม่สมบูรณ์ นอกจากนั้น อาจจะพบภาวะเลือดออกในสมอง ลำไส้เน่าตายจากการขาดเลือด และการติดเชื้อที่รุนแรงได้ ในทารกที่คลอดก่อนกำหนดที่อายุครรภ์น้อยมาก ๆ ภาวะแทรกซ้อนเหล่านี้อาจจะรุนแรงจนถึงขั้นทำให้ทารกเสียชีวิตได้

        ผลกระทบที่สอง คือ ผลกระทบต่อครอบครัวที่ต้องเลี้ยงดูทารกที่คลอดก่อนกำหนด สำหรับครอบครัวที่ต้องดูแลทารกที่คลอดก่อนกำหนดก็จะประสบปัญหาหลายอย่างเช่นเดียวกันครับ เนื่องจากทารกกลุ่มนี้ต้องได้รับการดูแลเป็นพิเศษจะต้องมาโรงพยาบาลหลายครั้ง ค่าใช้จ่ายต่าง ๆ ก็จะมากขึ้นตามภาวะแทรกซ้อนที่มากขึ้น

        ในปัจจุบันเราสามารถป้องกันการคลอดก่อนกำหนดได้ใน 2 กรณีครับ

        กรณีแรก ถ้าคุณแม่เคยมีประวัติว่าเคยคลอดก่อนกำหนดในครรภ์ที่แล้ว การตั้งครรภ์ครั้งนี้ คุณหมอจะทำการฉีดฮอร์โมนเข้ากล้ามเนื้อสัปดาห์ละ 1 ครั้งตั้งแต่ 16 สัปดาห์ พบว่าสามารถลดอัตราการคลอดก่อนกำหนดซ้ำลงได้ 35 – 40 % 

        กรณีที่สอง ถ้าทำอัลตราซาวด์วัดความยาวปากมดลูกและพบว่าปากมดลูกสั้นกว่า 2.5 ซม. เราจะให้ฮอร์โมนเหน็บทางช่องคลอดวันละ 1 ครั้ง พบว่าสามารถลดอัตราการคลอดก่อนกำหนดลงได้เกือบ 40% เช่นเดียวกัน

        นอกจากนี้การพักผ่อนให้เพียงพอ การหลีกเลี่ยงกิจกรรมหนัก ๆ การงดการสูบบุหรี่ก็เป็นสิ่งที่ช่วยลดอัตราการคลอดก่อนกำหนดได้เช่นเดียวกัน