ในการประชุมวิชาการนานาชาติด้านการแพทย์และการสาธารณสุข ประจำปี 2561 (SICMPH 2018)  ที่จัดขึ้นนั้น ศาสตร์การแพทย์แผนไทยมีบทบาทกับการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุได้อย่างไร รศ.ดร.นพ.ประวิทย์ อัครเสรีนนท์ หัวหน้าสถานการแพทย์แผนไทยประยุกต์ จะมาอธิบายเกี่ยวกับเรื่องนี้

        การแพทย์แผนไทยเป็นศาสตร์ทางการแพทย์แขนงหนึ่งที่เป็นลักษณะแนวสุขภาพแบบองค์รวม โดยองค์ความรู้ที่ใช้จะเป็นองค์ความรู้ที่สั่งสมกันมาแต่ในอดีตบวกกับการศึกษาวิจัยเพิ่มเติมในปัจจุบัน หรือที่เราได้ยินว่า การแพทย์แผนไทยประยุกต์ เพื่อมาดูแลสุขภาพ โดยส่วนใหญ่แล้วศาสตร์การแพทย์แผนไทย เราจะมาใช้ในแง่สร้างเสริมสุขภาพ ป้องกันโรค หรือการฟื้นฟูครับ 

        ศาสตร์การแพทย์แผนไทยโดยทั่วไป แบ่งตามองค์ความรู้ สามารถแบ่งออกได้เป็น 4 เรื่องใหญ่ ๆ ครับ ได้แก่ 

        1. เวชกรรมไทย คล้าย ๆ กับการดูแลโดยใช้ประเมินแบบธาตุเจ้าเรือน 

        2. เภสัชกรรมไทย ว่าด้วยการใช้สมุนไพรในการดูแลรักษา แต่ส่วนใหญ่แล้วสมุนไพรที่ใช้ก็จะเป็นเรื่องของตำรับนะครับ 

        3. การทำหัตถการ ซึ่งก็จะมีหลาย ๆ อย่าง หนึ่งในนั้นที่พวกเราจะคุ้นเคยกันดีก็คือ การนวดแผนไทย ซึ่งการนวดแผนไทยก็จะมีได้ในหลายรูปแบบ เช่น การนวดแบบเชลยศักดิ์ การนวดแบบราชสำนัก อื่น ๆ ก็จะมี อย่างเช่น การอบสมุนไพร การประคบตัว นวดตัว เป็นต้น 

        สุดท้าย 4. ผดุงครรภ์ เรื่องของการดูแลหญิงก่อนคลอดหรือหลังคลอด อย่างที่เราอาจได้ยินกัน เช่น การทับหม้อเกลือ การอยู่ไฟ เป็นต้น นอกจากนี้ ศาสตร์การแพทย์แผนไทยยังมีการดูแลในลักษณะที่เป็นการสร้างเสริมสุขภาพ เช่น ธรรมานามัย ซึ่งประกอบด้วย กายานามัย จิตตานามัย และชีวิตานามัย และการทำฤาษีดัดตน ซึ่งจะได้ประโยชน์มากในกลุ่มผู้สูงอายุซึ่งเราทราบกันดีว่าเริ่มมีอายุมากขึ้น ปัญหาของเรื่องระบบกล้ามเนื้อและกระดูกจะมีการติดขัด การทำฤาษีดัดตนจะสามารถช่วยบรรเทาอาการนี้ได้ครับ 

        เป็นที่ทราบกันดีว่า ผู้สูงอายุมีปัญหาหลายเรื่อง ถ้าในเรื่องของร่างกายที่พบบ่อยจะเป็นเรื่องของระบบกล้ามเนื้อและกระดูก หนึ่งในศาสตร์แพทย์แผนไทยที่เข้าไปช่วยได้ คือ การนวด เช่น มีอาการเจ็บปวดทางร่างกาย หรือถ้ายังไม่เจ็บปวดแต่มีอาการเมื่อยก็สามารถใช้ฤาษีดัดตนเพื่อเป็นการทำให้ร่างกายมีการยืดหยุ่นตลอดเวลา ถือว่าเป็นการใช้ศาสตร์แพทย์แผนไทยในการสร้างเสริมสุขภาพและเป็นการป้องกันการเจ็บป่วยของผู้สูงอายุได้

        อีกด้านหนึ่งของศาสตร์การแพทย์แผนไทย คือ อาหารกับสุขภาพ ซึ่งในผู้สูงอายุพบว่ามีปัญหาเรื่องการรับประทานอาหารบางชนิดไม่ได้ ซึ่งจะเกี่ยวข้องกับธาตุของผู้สุงอายุคนนั้นด้วย ซึ่งตามศาสตร์แพทย์แผนไทยจะมีธาตุแตกต่างกันไปแต่ละคน เพราะฉะนั้นอยากให้ผู้สูงอายุที่อยากจะเรียนรู้เรื่องทานอาหารกับสุขภาพปรึกษาแพทย์แผนไทยก่อนนะครับ

        ฝากถึงผู้สูงอายุหรือผู้ที่ยังไม่สูงอายุก็ได้นะครับ อยากให้ลองมาใช้บริการศาสตร์การแพทย์แผนไทยดูนะครับ จะพบว่าศาสตร์นี้ก็เป็นศาสตร์ทางการแพทย์อีกแขนงหนึ่ง นอกจากจะช่วยในเรื่องการรักษาแล้ว ยังใช้ในเรื่องการดูแลสุขภาพ ไม่ว่าจะเป็นการป้องกัน สร้างเสริมหรือการฟื้นฟูนะครับ อีกทั้งเรายังร่วมกันอนุรักษ์ภูมิปัญญาของชาติเราด้วยนะครับ