ออกอากาศ : วันที่ 13 มีนาคม 2554  เวลา 13.50 น. (โดยประมาณ) ณ สถานีโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7
เรื่อง: นวดเพื่อสุขภาพ
บทคัดย่อ:

ปัจจุบันการแพทย์มีความก้าวหน้าและจัดเป็นการดูแลสุขภาพหลักแต่การนวดแผนโบราณเป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่กลับมาได้รับความนิยมมากขึ้น จากคุณประโยชน์หลายอย่างที่การรักษาอื่น ๆ ยังไม่สามารถทดแทนหรือทัดเทียมได้  รศ.นพ. ประดิษฐ์  ประทีปะวณิช  ภาควิชาเวชศาสตร์ฟื้นฟู  อธิบายว่า  การนวด  ถือเป็นศาสตร์และศิลป์ชนิดแรกของมนุษยชาติที่รู้จักและนำมาใช้ในการรักษา  ปัจจุบันการนวดแผนโบราณได้รับการบูรณาการและประยุกต์ใช้ทางคลินิกโดยมีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์สนับสนุนการนวดมีประโยชน์ต่อปัญหาสุขภาพหลายอย่าง สามารถแบ่งตามความเหมาะสมในการเลือกใช้ได้ 3 รูปแบบ คือ

   1. การนวดเพื่อส่งเสริมสุขภาพ  เป็นการนวดบำรุงสุขภาพในคนทั่วไป เพื่อแก้ไขภาวะหรือปัญหาสุขภาพต่างๆ ที่ไม่ใช่โรค ที่ได้รับความนิยมอย่างสูง 2 อันดับแรกคือ อาการอ่อนเพลียฝืดขัดในผู้สูงอายุ หรือหนุ่มสาวสมัยใหม่ที่มักจะมีอาการปวดเมื่อยและเครียดจากภาระงานอันเร่งรีบ ที่รู้จักกันทั่วไปในชื่อ office syndrome เพราะการนวดจะช่วยกระตุ้นระบบต่าง ๆ ของร่างกาย นวดถี่หรือบ่อยเพียงใดขึ้นอยู่กับสภาพพื้นฐานของแต่ละคน เปรียบเสมือนรถยนต์ที่ถูกใช้งานควรนำไปตรวจสภาพเพื่อคงไว้หรือเสริมสมรรถนะ  นวดแล้วมักจะสดชื่น กระฉับกระเฉงหรือคล่องแคล่วขึ้น ถือเป็นรูปแบบการนวดขั้นพื้นฐานของครูนวดทุกคน การนวดแผนโบราณวัดโพธิ์ของไทยถือว่าเป็นต้นตำรับการนวดเพื่อส่งเสริมสุขภาพที่รู้จักกันทั่วโลกจนองค์กรยูเนสโกประกาศยกย่องให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมของโลกเมื่อปี 2551            
                                        
   2. การนวดเพื่อบำบัดรักษา เป็นการนวดรักษาโรคต่าง ๆ ในบางโรคมีประโยชน์จนอาจเป็นการรักษาหลัก ได้แก่ ปวดกล้ามเนื้อเรื้อรัง เช่น ปวดหลัง ปวดคอ โรคเกี่ยวกับข้อต่อ เช่น ไหล่ติด เข่าตึง ส่วนที่นิยมนำมาใช้เป็นการรักษาเสริม ได้แก่ ปวดหัว โรคเครียด โรคนอนไม่หลับการนวดรูปแบบนี้ผู้นวดต้องมีความรู้เรื่องโรคต่าง ๆ ที่ให้การรักษาพอควร  
   ปัจจุบันการนวดเพื่อการรักษากลับมาได้รับความนิยมอย่างมากจนมีการให้บริการในสถานพยาบาลต่าง ๆ รวมถึงโรงเรียนแพทย์หลายแห่ง  นวดบ่อยเพียงใดหลักการใกล้เคียงกับการรักษาด้วยยา แรกเริ่มอาจต้องนวดถี่แต่ไม่ควรนวดทุกวัน เพื่อให้กล้ามเนื้อได้พักตัว  เมื่อดีขึ้นควรทิ้งช่วงห่าง  ตามอาการหรือการดำเนินของโรค เมื่อโรคหายอาจเปลี่ยนมาเป็นนวดเพื่อส่งเสริมสุขภาพ 

   3. การนวดเพื่อฟื้นฟูสมรรถภาพร่างกาย เป็นการนวดที่มีคุณสมบัติของการนวดสองแบบแรกผสมกัน ที่ได้รับความนิยมจากผู้ป่วยได้แก่ การนวดฟื้นฟูสมรรถภาพในผู้ป่วยอัมพฤกษ์ อัมพาต โรคพาร์กินสัน ซึ่งจะช่วยลดอาการเกร็ง ทำให้การฟื้นตัวในการทำงานของร่างกายดีขึ้น การนวดในนักกีฬาทั้งก่อนและหลัง รวมถึงการบาดเจ็บจากการเล่นก็จัดอยู่ในกลุ่มนี้ 
         
   นอกจากนี้การนวดแผนโบราณยังมีหลากหลายรูปแบบ แต่แบ่งตามกรรมวิธีออกเป็น 2 แบบ ใหญ่ ๆ คือ นวดแบบเชลยศักดิ์ ที่เป็นการผสมผสาน นวด ดึง ดัดร่วมกัน ตัวอย่างคือ นวดวัดโพธิ์และนวดแบบราชสำนัก เป็นการนวดกดจุดของอายุรเวท รูปแบบนี้จะไม่มีการดึงดัด  ซี่งการนวดไม่ต่างกับการรักษาด้วยยา ที่ต้องคำนึงถึงข้อห้ามและข้อควรระวังเพื่อความปลอดภัย สำหรับข้อห้ามและข้อควรระวังในการนวดคือ ไม่ควรนวดในช่วงที่มีไข้สูง อาการปวดจากการอักเสบหรือบาดเจ็บเนื้อเยื่อในช่วงเฉียบพลัน เพราะกลุ่มนี้การนวดมักจะทำให้อาการเพิ่มมากขึ้น ผู้ที่มีความผิดปกติในการแข็งตัวของลิ่มเลือด ถ้านวดแรงอาจเกิดจ้ำหรือก้อนเลือดใต้ผิวหนังหรือในกล้ามเนื้อ  และควรหลีกเลี่ยงการนวดบริเวณที่มีมะเร็งบริเวณกระดูกที่บางอย่างรุนแรง  บริเวณข้อต่อที่หลวมหรือได้รับการผ่าตัดใส่โลหะ สำหรับสตรีตั้งครรภ์ห้ามนวดที่ท้อง

กลับสู่หน้ารายการโทรทัศน์พบหมอศิริราช