การรักษามะเร็งผิวหนังด้วย Mohs
การรักษามะเร็งผิวหนัง ด้วยวิธี Mohs
(Mohs Micrographic Surgery)
ภาควิชาตจวิทยา
Faculty of
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
มะเร็งผิวหนัง
มะเร็งผิวหนังเป็นมะเร็งที่เจริญช้า ๆ อย่างไร้ทิศทาง มีการแพร่กระจายไปทางกระแสเลือดและต่อมน้ำเหลืองน้อยมาก มักพบบริเวณศีรษะ คือ ประมาณ 80-90% และที่ใบหน้า 65% ได้แก่ ตา หู จมูก การรักษามะเร็งผิวหนังจะได้ผลดีถ้าพบในระยะแรกเริ่มมีอาการ
ปัจจัยที่เป็นสาเหตุการเกิดมะเร็งผิวหนัง
1. แสงแดดและรังสีอัลตราไวโอเลตทั้ง UVA และ UVB
2. สารเคมี เช่น สารหนูที่ปนอยู่ในน้ำ
3. แผลเป็นเนื่องจากไฟไหม้ น้ำร้อนลวก อาจทำให้กลายเป็นมะเร็งผิวหนังได้
4. มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งผิวหนัง
อาการที่บ่งบอกว่าเป็นมะเร็งผิวหนัง
1. ผื่นหรือก้อนที่เป็นอยู่เดิมมีรูปร่างเปลี่ยนแปลงไป
2. มีผื่นหรือก้อนที่เกิดขึ้นใหม่และไม่หายใน 4-6 สัปดาห์
3.ไฝ ปานที่โตเร็ว มีสีและรูปร่างเปลี่ยนไปจากเดิม มีอาการคันแตกเป็นแผล และมีเลือดออก
4. แผลเรื้อรังไม่หายภายใน 4 สัปดาห์
การรักษามะเร็งผิวหนัง
การรักษามะเร็งผิวหนัง วิธีที่ดีที่สุดคือการผ่าตัดเอามะเร็งผิวหนังออกให้หมด ถ้ารอยโรคมีขนาดเล็กกว่า 2 เซนติเมตร อาจใช้วิธีรักษาโดยการขูดออกร่วมกับการจี้ด้วยไฟฟ้าหรือจี้ด้วยไนโตรเจนเหลว แต่ถ้ามะเร็งกระจายไปส่วนอื่นแล้วต้องใช้เคมีบำบัด บางครั้งอาจต้องใช้การฉายแสงร่วมด้วย เช่น มะเร็งแพร่กระจายไปยังกระดูกและสมอง การผ่าตัดมะเร็งผิวหนังออกให้หมดยังมีปัญหาเนื่องจากเราไม่สามารถรู้ขอบเขตการกระจายของมะเร็ง นายแพทย์ Frederic E Mohs จึงคิดค้นวิธีการผ่าตัดที่เรียกว่า Mohs Micrographic Surgery (MMS) ซึ่งจะช่วยผ่าตัดมะเร็งผิวหนังออกได้หมด ถึงแม้ขอบเขตของมะเร็งจะเห็นไม่ชัด และสูญเสียเนื้อเยื่อปกติบริเวณรอบ ๆ รอยโรคได้น้อยที่สุด การรักษาวิธีนี้ได้ผลดี 90-95%
การทำผ่าตัดด้วยวิธี MMS
เป็นการตัดเฉพาะมะเร็งผิวหนังออกได้หมด โดยมีการเสียผิวหนังปกติที่อยู่ข้างเคียงน้อยที่สุดด้วยวิธีการตัดมะเร็งออกทีละชั้นเป็นชั้นบาง ๆ และจี้ด้วยไฟฟ้าเพื่อห้ามเลือดก่อนปิดแผลด้วยผ้ากอซแล้วน้ำชิ้นเนื้อไปตรวจทางพยาธิด้วยกล้องจุลทรรศน์ เพื่อดูว่าตำแหน่งใดที่ยังมีมะเร็งเหลืออยู่ ผู้ป่วยนั่งรอผลการตรวจชิ้นเนื้อประมาณ 2 ชั่วโมง ถ้ายังพบเซลล์มะเร็ง แพทย์จะกลับไปตัดซ้ำด้วยวิธีเดิมในตำแหน่งที่มีมะเร็งเหลืออยู่จนกว่าจะไม่พบเซลล์มะเร็งผิวหนังเหลืออยู่ที่บริเวณรอยโรคนั้น บางครั้งอาจต้องทำผ่าตัดซ้ำด้วยวิธีเดิม 2-3 ครั้งหรือมากกว่านั้น หลังจากนั้นทำการปิดแผลโดยการเย็บแผลหรือปล่อยให้แผลหายเองตามความเหมาะสมแต่ละราย
มะเร็วผิวหนังที่ควรรักษาด้วยวิธี MMS
1. มะเร็งผิวหนังที่กลับเป็นซ้ำ
2. มะเร็งผิวหนังมีขนาดใหญ่กว่า 2 เซนติเมตร
3. มะเร็งผิวหนังปฐมภูมิ
4. มะเร็งผิวหนังที่เจริญอย่างรวดเร็วและรุนแรง
5. มะเร็งผิวหนังที่มีขอบเขตไม่ชัดเจน
6. มะเร็งผิวหนังที่เกิดบนแผลเป็น
7. มะเร็วผิวหนังที่ตัดออกไม่หมด หลังทำการผ่าตัดด้วยวิธีธรรมดา
คำแนะนำการปฏิบัติตัวก่อนทำผ่าตัด
- การผ่าตัดวิธีนี้ สามารถทำเสร็จในวันเดียวไม่จำเป็นต้องนอนพักรักษาตัวในโรงพยาบาล
ดังนั้น ผู้ป่วยควรพาญาติมาด้วยในวันผ่าตัด เพื่อช่วยเหลือผู้ป่วยเวลากลับบ้าน
- พักผ่อนให้เพียงพอก่อนวันผ่าตัด
- ควรรับประทานอาหารอ่อนย่อยง่าย ในวันผ่าตัด
- ถ้ามีโรคประจำตัวควรแจ้งให้แพทย์ทราบ เช่น โรคหัวใจที่ใส่เครื่องกระตุ้นหัวใจ (pacemaker)
- ผู้ป่วยที่รับประทานยาแอสไพรินเป็นประจำควรงดรับประทานยานี้อย่างน้อย 10 วัน ก่อนวันผ่าตัด เพื่อป้องกันเลือดออกมากเวลาทำการผ่าตัด
- งดเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์อย่างน้อย 1 วันก่อนวันผ่าตัด
คำแนะนำหลังการทำผ่าตัดด้วยวิธี MMS
- กรณีที่ไม่เย็บปิดแผล ไม่ควรให้แผลถูกน้ำภายใน 24 ชั่วโมงแรกหลังทำผ่าตัด และควรทำความสะอาดแผลด้วยน้ำเกลือ (normal saline) แล้วเช็ดแผลให้แห้ง หาครีมปฏิชีวนะก่อนปิดแผลเช้าและเย็น จะช่วยทำให้แผลหายเร็วขึ้น
- กรณีที่เย็บปิดแผล ไม่ควรให้แผลถูกน้ำจนถึงวันนัดตัดไหม ถ้าแผลเปียกน้ำให้ทำแผลเปลี่ยนผ้าปิดแผลใหม่
- ถ้าพบว่ามีเลือดออกจากแผลที่ทำผ่าตัด ให้ใช้ผ้าสะอาดกดตรงบริเวณบาดแผลนานประมาณ 20 นาที เลือดที่ออกจะหยุด ถ้าเลือดไม่หยุดไหลให้รีบมาพบแพทย์ทันทีเพื่อทำการห้ามเลือดและปิดแผลใหม่
- ถ้าพบว่ามีอาการผิดปกติเกิดขึ้นกับแผล เช่น บวมมาก มีหนองไหลออกจากแผล ให้รีบมาพบแพทย์ทันทีไม่ต้องรอให้ถึงวันนัด
- ถ้ามีอาการปวดแผล ให้รับประทานยาพาราเซตามอล (paracetamol) 500 มิลลิกรัม 1-2 เม็ด ทุก 4-6 ชั่วโมง ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานยาแอสไพรินเพราะจะทำให้เลือดออกง่าย
- มารับการตรวจตามที่แพทย์นัดทุกครั้งคือ 1 สัปดาห์ 1 เดือน หลังจากนั้นปีละครั้ง เป็นเวลา 3-5 ปี เพื่อติดตามการเกิดมะเร็งเป็นซ้ำขึ้นมาอีก
- ถ้ามีก้อนหรือผื่นเกิดขึ้นมาใหม่ในบริเวณรอยโรคเดิม ต้องรีบมาพบแพทย์ตรวจไม่ต้องรอให้ถึงวันนัด
การป้องกัน
แสงแดดเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดมะเร็งผิวหนังเราควรหลีกเลี่ยงแสงแดดซึ่งมีวิธีปฏิบัติดังนี้
- หลีกเลี่ยงกิจกรรมใด ๆ กลางแจ้ง ในช่วงเวลาประมาณ 9.00-17.00 นาฬิกา ซึ่งเป็นเวลาที่แสงแดดแผ่รังสีสูงสุด
-ใช้ยากันแดดที่มีค่า SPF มากกว่าหรือเท่ากับ 15 โดยใช้ทาก่อนออกแดด 15 นาที และหลังว่ายน้ำหรือออกกำลังกายควรทายากันแดดซ้ำอีกครั้ง
- ก่อนออกนอกบ้านควรสวมหมวกปีกกว้าง และใส่เสื้อปกปิดเพื่อป้องกันแสงแดด
- ผู้ป่วยมีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งผิวหนัง ควรมาพบแพทย์เพื่อการตรวจค้นหามะเร็งตั้งแต่ระยะแรก
