“แบคทีเรียกินเนื้อ”

“แบคทีเรียกินเนื้อ”

อ.พญ.จรัสศรี ฬียาพรรณ

ภาควิชาตจวิทยา
Faculty of Medicine Siriraj Hospital
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล

บทนำและนิยาม

            การติดเชื้อแบคทีเรียที่ผิวหนังสามารถแบ่งได้ตามความลึกของผิวหนังที่มีการติดเชื้อ การติดเชื้อแบคทีเรียในระดับชั้นตื้นตั้งแต่หนังกำพร้าจนถึงชั้นไขมันส่วนบนจะก่อให้เกิดโรคไฟลามทุ่งและการติดเชื้อลงลึกถึงชั้นไขมันส่วนล่างจะก่อให้เกิดโรค cellulitis

“แบคทีเรียกินเนื้อ” หมายถึงการติดเชื้อแบคทีเรียที่ผิวหนังชั้นลึกถึงระดับเนื้อเยื่อหุ้มกล้ามเนื้อ (necrotizing fasciitis) มีอาการและอาการแสดงรุนแรง มักมีไข้ ปวดบวม แดงร้อนและอาการอักเสบร่วมด้วย การวินิจฉัยและรักษาในระยะต้นของโรคจะสามารถลดอัตราการเสียชีวิตได้        

สาเหตุ              

เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียและทำให้เกิดการอักเสบแบบมีเนื้อตายที่ผิวหนังตั้งแต่ชั้นหนังกำพร้าถึงชั้นเนื้อเยื่อหุ้มกล้ามเนื้อ พบบ่อยในผู้ป่วยที่ภูมิคุ้มกันต่ำ มีโรคเบาหวานหรือโรคตับแข็ง เชื้อแบคทีเรียที่ก่อโรคแบ่งได้เป็นสองกลุ่ม กลุ่มแรกเป็นการติดเชื้อแบคทีเรียหลายชนิดร่วมกัน เช่น เชื้อแอโรโมแนส (Aeromonas spp)   กลุ่มที่สองเป็นการติดเชื้อแบคทีเรียหนึ่งชนิดได้แก่เชื้อสเตรปโตคอคคัสกรุ๊ปเอ (group A streptococcus)  การติดเชื้อมักพบหลังการผ่าตัดหรือหลังประสบอุบัติเหตุทำให้เกิดแผลและสัมผัสกับสิ่งแวดล้อมที่มีเชื้อแบคทีเรียซึ่งแตกต่างกันตามชนิดของเชื้อ เช่น เชื้อแอโรโมแนสจะพบในน้ำจืด น้ำกร่อย

อาการและอาการแสดง

ลักษณะอาการแสดงที่พบในระยะแรกคือมีอาการเจ็บปวดบวม แดง ร้อน ที่ผิวหนังอย่างมาก อาการบวมแดงจะลามอย่างรวดเร็ว อาจมีตุ่มน้ำร่วมด้วย ต่อมาสีของผิวหนังจะเริ่มเปลี่ยนเป็นสีม่วงและมีเนื้อตายเกิดขึ้น เมื่อมีเนื้อตายเกิดขึ้นผู้ป่วยอาจมีอาการชามาแทนที่อาการเจ็บปวด มักจะมีไข้สูงและการติดเชื้อแบคทีเรียในกระแสเลือดร่วมด้วย ผู้ป่วยอาจมีภาวะช็อคและมีการทำงานที่ลดลงของอวัยวะต่างๆ เช่น ไต ตับ เป็นต้น มักพบการติดเชื้อบ่อยที่บริเวณแขนและขา  

การวินิจฉัยและการวินิจฉัยแยกโรค

การวินิจฉัยที่สำคัญคือการผ่าตัดและพบว่ามีการติดเชื้อหรือการตายของเนื้อเยื่อหุ้มกล้ามเนื้อ ร่วมถึงการตัดชื้นเนื้อส่งเพาะเชื้อแบคทีเรียเพื่อหาเชื้อก่อโรค ต้องวินิจฉัยแยกโรคจากการติดเชื้อแบคทีเรีย เชื้อวัณโรคชนิดอื่นและโรคเส้นเลือดอักเสบรุนแรงที่อาจทำให้เกิดเนื้อตายอย่างนี้ได้

การพยากรณ์โรค

            การติดเชื้อแบคทีเรียในชั้นลึกระดับเนื้อเยื่อหุ้มกล้ามเนื้อมีอัตราการเสียชีวิตอยู่ที่ 17-49% ขึ้นกับโรคประจำตัวของผู้ป่วยและบริเวณของการติดเชื้อ ถ้าผู้ป่วยมีภูมิคุ้มกันต่ำหรือเป็นโรคเบาหวาน โรคตับแข็งจะทำให้มีความเสี่ยงสูงในติดเชื้อรวมถึงการติดเชื้อจะลุกลามอย่างรวดเร็ว ส่วนบริเวณของการติดเชื้อที่กว้างหรือลึกมากจะทำให้ผู้ป่วยมีอัตราการเสียชีวิตที่มากขึ้น

การรักษา

                ผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับการรักษาในโรงพยาบาล การรักษาเฉพาะคือการใช้ยาต้านจุลชีพในรูปยาฉีดร่วมกับการผ่าตัด การวินิจฉัยโรคและการรักษาตั้งแต่ระยะต้นของโรคสามารถลดอัตราการเสียชีวิตของผู้ป่วยได้

คำแนะนำในการดูแลเบื้องต้นและการป้องกัน

            - ป้องกันและระมัดระวังไม่ให้เกิดอุบัติเหตุบาดแผลที่สัมผัสกับสิ่งแวดล้อมที่สกปรก
            - ถ้ามีแผลที่ผิวหนัง ให้หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับสิ่งแวดล้อมที่สกปรก

            - ถ้าสัมผัสหรือประสบอุบัติเหตุทำให้เกิดแผล ควรล้างทำความสะอาดแผลด้วยน้ำสะอาดหรือสบู่ทันที ไม่ควรบ่งด้วยเข็มหรือกรีดเปิดแผลด้วยตัวเอง เนื่องจากอุปกรณ์ที่ไม่สะอาดจะส่งเสริมการติดเชื้อให้เพิ่มมากขึ้น

            - ถ้ามีแผล อาการปวดบวม แดงร้อนที่ผิวหนัง หรือมีไข้ให้รีบไปพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาโดยทันที

            - ผู้ป่วยที่มีภาวะภูมิคุ้มกันต่ำ โรคเบาหวาน โรคตับแข็ง มีความเสี่ยงสูงในการติดเชื้อจึงต้องให้ความระมัดระวังเป็นพิเศษ

ข้อมูลจาก ศ.นพ.ภัทรชัย กีรติสิน Goldsmith LA, Katz S, Gilchrest B, Paller A, Leffell D and Wolff K, editors. Fitzpatrick’s Dermatology in  General Medicine. 8th ed. USA: The McGraw-Hill companies; 2012


เอกสารประกอบ

ดาวน์โหลด