ศิริราชเพื่อสังคม

โครงการบางกอกน้อยโมเดล (BANMOP) เป็นโครงการศึกษากลุ่มประชากรล่วงหน้า (prospective cohort) โดยใช้ฐานข้อมูลสุขภาพเฉพาะบริบทของพื้นที่เป็นเครื่องมือหลักในการส่งเสริมสุขภาพและความเป็นอยู่ที่ยั่งยืนของประชาชนในเขตบางกอกน้อย โครงการ BANMOP ให้ความสำคัญกับการมีส่วนร่วมของชุมชนผ่านฐานข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์

ข้อมูลถูกเก็บจากครัวเรือนในเขตบางกอกน้อย ระหว่างเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2560 ถึงเดือนมกราคม พ.ศ. 2562 โดยรับอาสาสมัครที่ยินยอมเข้าร่วมโครงการทั้งหมด การเก็บข้อมูลดำเนินการผ่านแอปพลิเคชันบนมือถือ แพลตฟอร์มบนเว็บไซต์ และการสัมภาษณ์แบบเผชิญหน้ากับอาสาสมัครที่ผ่านการอบรม ซึ่งส่วนใหญ่เป็นบุคลากรทางสุขภาพ

ข้อมูลที่ได้ถูกจัดกลุ่มตามช่วงอายุ ได้แก่ 0–5 ปี, 6–14 ปี, 15–21 ปี, 22–59 ปี และมากกว่า 60 ปี ครอบคลุมทั้งระดับบุคคลและครอบครัวใน 5 ด้าน ได้แก่ สุขภาพ สิ่งแวดล้อมและภัยพิบัติ เศรษฐกิจ สังคม และความปลอดภัย โดยมีผู้เข้าร่วมทั้งหมด 22,510 คน จาก 42 ชุมชนในเขตบางกอกน้อย คิดเป็นร้อยละ 17 ของประชากรทั้งหมดในเขต

ร้อยละ 44 ของผู้เข้าร่วมรายงานว่ามีปัญหาสุขภาพกาย โดยพบว่าปัญหาสุขภาพที่ไม่ติดต่อ (NCDs) มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นตามอายุ โดยความดันโลหิตสูงเป็นปัญหาที่พบมากที่สุด (ร้อยละ 10.8) รองลงมาคือ โรคภูมิแพ้ (ร้อยละ 7.6) เบาหวาน (ร้อยละ 5.2) และไขมันในเลือดผิดปกติ (ร้อยละ 3.1)

ด้านสุขภาพจิต พบว่าโรควิตกกังวลเป็นปัญหาที่พบบ่อยที่สุด และความเหลื่อมล้ำด้านรายได้ระหว่างเพศเป็นประเด็นสำคัญ แม้ว่าผู้เข้าร่วมร้อยละ 91.6 จะพึงพอใจกับสภาพแวดล้อมภายในบ้าน แต่สภาพแวดล้อมเมืองที่แออัดและรกทำให้เกิดความไม่พึงพอใจ

นอกจากนี้ ผู้เข้าร่วมร้อยละ 42 รายงานปัญหาเกี่ยวกับอนามัยการเจริญพันธุ์ เช่น การตั้งครรภ์ในวัยรุ่น (ร้อยละ 16.7) การวางแผนครอบครัวและคำแนะนำก่อนแต่งงาน (ร้อยละ 12.7) การติดโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ก่อนวัยอันควร (ร้อยละ 9.0) และภาวะมีบุตรยาก (ร้อยละ 3.8)

จากข้อมูลที่ได้ มีการจัดตั้งโครงการย่อยจำนวน 20 โครงการ เพื่อส่งเสริมสุขภาพและความเป็นอยู่ที่ยั่งยืนของประชาชนในเขตบางกอกน้อย โครงการ BANMOP ไม่เพียงแต่ให้ข้อมูลสุขภาพเฉพาะบริบทของพื้นที่ แต่ยังสะท้อนประเด็นด้านสุขภาพที่มักถูกมองข้าม การมีส่วนร่วมของชุมชนและข้อมูลระดับท้องถิ่นจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งในการสนับสนุนข้อมูลจากการสำรวจสุขภาพประชาชนไทย (NHES) เพื่อพัฒนานโยบายและแผนงานสุขภาพที่ยั่งยืนในระดับพื้นที่

ข้อมูลใหม่ที่ค้นพบจาก BANMOP เช่น โรคภูมิแพ้ในวัยเด็ก และปัญหาสุขภาพจิต ยังจำเป็นต้องได้รับการศึกษาเพิ่มเติมในอนาคต

ทะเบียนการทดลองทางคลินิก: ClinicalTrials.gov รหัสการลงทะเบียน NCT06583694 (ลงทะเบียนย้อนหลังเมื่อวันที่ 4 กันยายน พ.ศ. 2567)

Link: https://bmchealthservres.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12913-025-12837-z