โรคเอดส์ ตอนที่ 2
โรคเอดส์ (ตอนที่ 2)
ผศ.นพ.ถนอมศักดิ์ เอนกธนานนท์
ภาควิชาเวชศาสตร์ป้องกันและสังคม
Faculty of
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
วิธีการให้กำลังใจกับครอบครัวและผู้ป่วย รวมถึงวิธีการดูแลสุขภาพเมื่อรู้ว่าได้รับเชื้อเอดส์เข้าสู่ร่างกายควรทำอย่างไร
ก่อนที่จะรู้ว่าตัวเองติดเชื้อ HIV นั้น ต้องมีการตรวจเลือดเสียก่อน และในการตรวจเลือดควรจะมีการให้คำปรึกษาก่อนตรวจเลือดเพื่อเตรียมความพร้อม ประเมินปัจจัยเสี่ยงและให้คำปรึกษาเพื่อลดปัจจัยเสี่ยง หลังจากทราบผลเลือดแล้วก็ควรแนะนำเรื่องวิธีการรักษาทางเลือกต่าง ๆ การดูแลปฏิบัติตัว โดยทั่วไปถ้าเราทราบว่าคน ๆนั้นติดเชื้อแล้วเราก็จะตรวจดูภูมิต้านทานว่าอยู่ในระดับไหนแล้ว โดยการตรวจเม็ดเลือดขาวที่เรียกว่า CD4 ถ้าคนที่ติดเชื้อ HIV ยังมีภูมิต้านทานดีก็ให้ปฏิบัติตัวตามปกติ หลีกเลี่ยงการรับเชื้อเพิ่ม เช่น ไปมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ใส่ถุงยาง หรือว่าใช้เข็มฉีดยาเสพติดร่วมกับคนอื่น ส่วนเรื่องอาหารน้ำดื่มจะต้องสะอาด สุก โดยเฉพาะการรับประทานไข่ที่ไม่สุก เช่น ไข่ดาวไม่สุก หรือตอกไข่ใส่โจ๊กใส่โอวัลตินไม่ควรรับประทานที่ไม่สุก ควรรับประทานที่สุกใหม่ ๆ สำหรับน้ำแข็งควรระวัง หากดื่มน้ำต้มจะดีมาก ส่วนผักถ้าจะรับประทานผักสดผลไม้ควรล้างให้สะอาด ผลไม้ควรปอกเปลือก
ผู้ที่ติดเชื้อสามารถอยู่ร่วมกับคนปกติธรรมดาได้ไหม
สามารถอยู่ร่วมกับคนอื่น ๆ ได้ แต่ถึงแม้ว่าคน ๆ นั้นไม่ได้ติดเชื้อ HIV อย่างเช่นในการรับประทานอาหารก็ควรมีช้อนกลาง แก้วน้ำก็ไม่ควรใช้ร่วมกัน ไม่ควรไปดื่มน้ำที่เหลือจากแก้วนั้นต่อ แต่ถ้าหลังจากใช้แล้วนำไปล้างให้สะอาดก็สามารถนำมาใช้ได้ ผู้ป่วยที่มีการรักษาอย่างต่อเนื่องควรปฏิบัติตัวอย่างไรเพื่อไม่ให้มีอาการรุนแรงมากขึ้นในผู้ที่มีภูมิต้านทานต่ำแล้วอย่างเช่นเม็ดเลือดขาวเหลือน้อยกว่า 200 ตัว จะมีการให้ยาเพื่อป้องกันการติดเชื้อจากโรคฉวยโอกาส และมีการให้คำปรึกษาและตัดสินใจเริ่มให้ยาต้านไวรัสซึ่งปัจจุบันก็มียาต้านไวรัสที่มีประสิทธิภาพดีราคาก็ถูกลงมาก สามารถช่วยผู้ป่วยได้มาก และที่สำคัญคือผู้ป่วยต้องรับการรักษาให้สม่ำเสมอและต่อเนื่อง เนื่องจากในปัจจุบันยังรักษาไม่หายขาด คล้ายกับโรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูงแต่ว่าจะต่างกันตรงที่ผู้ป่วยที่รับประทานยาต้านไวรัสแล้ว ถ้าหยุดยาไปอาจมีโอกาสทำให้เชื้อที่อยู่ในตัวเกิดดื้อยาขึ้นมาเมื่อไปรับประทานยาเดิมอาจไม่ได้ผล ซึ่งเมื่อดื้อยาแล้วการรักษาต่อไปจะทำได้ยากมากและยากลุ่มอื่น ๆ ก็จะมีผลข้างเคียงมากขึ้น ราคาก็แพงขึ้นประสิทธิภาพก็ด้อยลง
นอกจากนี้อย่ารับประทานยาเองโดยไม่ได้รับการปรึกษาจากแพทย์ โดยเฉพาะยาสมุนไพรต่าง ๆ หรือยาที่ไม่รู้สรรพคุณเพราะมีบางรายที่รับประทานยาอื่นด้วยโดยที่ผู้ป่วยก็ไม่รู้ว่าเป็นยาอะไร เมื่อมาตรวจแล้วปรากฏว่าเป็นตับอักเสบ ทำให้มีปัญหายุ่งยากในการรักษา นอกจากนี้โดยเฉพาะผู้ป่วยที่มีโรควัณโรคปอด ซึ่งเป็นโรคที่พบมากในผู้ป่วย HIV ผู้ป่วยหลังจากรับประทานยาระยะหนึ่งแล้วก็จะหยุดยาเองเนื่องจากอาการดีขึ้น ทั้งๆที่ยังไม่หาย จึงต้องเน้นว่าต้องทานยาอย่างสม่ำเสมอ และมีปัญหาอะไรต้องปรึกษาแพทย์เพื่อขอคำแนะนำจากแพทย์
สำหรับผู้ที่ติดเชื้อเอดส์นั้นสิ่งที่ดีที่สุดคือให้ป้องกันอย่าไปรับเชื้อมาเพราะยังมีโอกาสติดเชื้ออื่นๆได้อีก และพ่อแม่ผู้ปกครองคุณครูก็ควรช่วยกันดูแลเด็กในปกครองให้ดีเพื่อเลี่ยงต่อการเสี่ยงติดเชื้อเอดส์ สำหรับผู้ที่สงสัยว่าตนเองอาจจะติดเชื้อ HIV ในระยะที่เริ่มมีอาการบ้างแล้วจะพบอาการต่างๆคือมีฝ้าขาวเนื่องจากเป็นเชื้อราในปาก จะเห็นที่ลิ้นหรือในกระพุ้งแก้มว่าจะมีฝ้าขาวๆเป็นก้อนๆกลุ่มๆหนาๆซึ่งอาจจะมาขอคำปรึกษาเพื่อดูว่าติดเชื้อ HIV หรือไม่ หรือมีน้ำหนักลดไปเรื่อยๆมีท้องเสียเรื้องรัง มีไข้ไม่ทราบสาเหตุมี ต่อมนำเหลืองโต เหล่านี้ก็ควรมารับการปรึกษาจากแพทย์