สาเหตุที่ทำให้ผู้หญิงมีประจำเดือนคือรอบเดือน ซึ่งเป็นกระบวนการหนึ่งในระบบสืบพันธุ์ของผู้หญิงที่เกิดขึ้นทุกๆ เดือน แต่ละรอบเดือนยาวประมาณ 28 วัน แต่ผู้หญิงบางคนอาจมีรอบเดือนในช่วงตั้งแต่ 21-35 วันได้ โดยเริ่มนับตั้งแต่วันแรกที่มีเลือดประจำเดือนออกมาไปจนถึงก่อนวันแรกของการมีประจำเดือนครั้งถัดไป ซึ่งรอบเดือนนี้จะถูกควบคุมโดยการเปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมนที่ส่งผลให้ระบบสืบพันธุ์ทำงาน
เนื่องจากประจำเดือนเป็นกลไกที่เกิดขึ้นโดยปกติในทุกๆ เดือน ผู้หญิงส่วนใหญ่จึงคาดคะเนวันที่ประจำเดือนจะมาได้ด้วยการนับรอบเดือน แต่ในบางกรณีประจำเดือนอาจเลื่อน ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่างๆ เช่น ความเครียด ปัญหาเกี่ยวกับฮอร์โมน น้ำหนักขึ้นหรือลงมากผิดปกติ อาการอ่อนเพลีย การหยุดใช้ยาคุมกำเนิด การให้นมลูก การออกกำลังกายมากขึ้น อาการเจ็บป่วย การติดเชื้อ โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เป็นต้น
นอกจากนี้ ผู้หญิงอาจสังเกตการมีประจำเดือนได้จากอาการก่อนมีประจำเดือน เช่น ปวดท้อง เต้านมคัด อ่อนเพลีย อารมณ์แปรปรวน อย่างไรก็ตาม หากเลือดที่ออกมาจากช่องคลอดมีลักษณะผิดปกติหรือประจำเดือนมาผิดปกติ เช่น ประจำเดือนมามาก ประจำเดือนขาด หรือประจำเดือนมาไม่ตรงกันอย่างต่อเนื่องเป็นเวลานาน ควรไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจ โดยแพทย์อาจตรวจด้วยวิธีทางสูตินรีแพทย์เพื่อหาสาเหตุต่อไป
ในช่วงระหว่างมีประจำเดือน กล้ามเนื้อที่มดลูกจะบีบและคลายตัวมากกว่าปกติ ทำให้ผู้หญิงอาจรู้สึกไม่สบายหรือปวดเกร็งบริเวณท้องน้อยได้ ซึ่งวิธีบรรเทาอาการนั้นทำได้หลากหลายวิธี ได้แก่
ทั้งนี้ หากมีอาการปวดประจำเดือนมากจนกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ควรหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่อาจส่งผลให้ปวดมากขึ้น พักผ่อนให้มาก หรือหากิจกรรมที่ช่วยให้รู้สึกผ่อนคลายและบรรเทาอาการปวด เช่น การฝึกหายใจ โยคะ หรือไทชิ นอกจากนี้ การเพิ่มกิจกรรมการออกกำลังกายอย่างเหมาะสมก็ช่วยลดอาการปวดประจำเดือนได้เช่นกัน ทว่าหากอาการยิ่งรุนแรงขึ้นหรือเรื้อรังผิดปกติ ควรไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจรักษา เพราะอาการปวดนั้นอาจเป็นสัญญาณบ่งบอกปัญหาสุขภาพได้
ตกขาว คือ อาการที่มีเมือกเหลวไหลออกมาจากช่องคลอดของผู้หญิงโดยไม่ใช่เลือดประจำเดือน เมือกนี้ถูกขับออกจากปากมดลูกมายังช่องคลอด เพื่อสร้างความชุ่มชื้นให้บริเวณช่องคลอดและช่วยป้องกันการติดเชื้อภายในช่องคลอด โดยตกขาวปกติจะมีสีขาวหรือใส และไม่มีกลิ่นเหม็น ส่วนตกขาวที่มีสีเทา สีเขียว สีเหลือง สีชมพู หรือมีเลือดปน และส่งกลิ่นเหม็นคล้ายเนื้อเน่า จะเป็นสัญญาณของปัญหาสุขภาพที่เกิดขึ้นภายใน
ตกขาวเป็นเมือกที่ถูกขับจากปากมดลูกให้ไหลมายังช่องคลอด เพื่อหล่อลื่นสร้างความชุ่มชื้นและช่วยป้องกันการติดเชื้อ ตกขาวที่ผิดปกติมักเป็นผลมาจากการติดเชื้อและอาการป่วยต่างๆ ได้แก่ การติดเชื้อแบคทีเรีย ทำให้เกิดภาวะช่องคลอดอักเสบ เช่น โรคหนองในแท้หรือโรคหนองในเทียม การแพร่กระจายของเชื้อรา ทำให้เกิดโรคเชื้อราในช่องคลอด การติดเชื้อไวรัสทำให้เกิดเริมที่อวัยวะเพศ ปรสิตที่ติดต่อจากการมีเพศสัมพันธ์ทำให้เกิดการติดเชื้อทริโคโมนาส การสังเกตลักษณะตกขาวและอาการอื่นๆ ที่เกิดขึ้นร่วมกับการมีตกขาวที่ผิดปกตินั้น อาจทำให้ทราบสาเหตุของการป่วยเบื้องต้นได้ ดังนี้
มีสีขาวหรือใส และไม่มีกลิ่นเหม็น ถือว่า “ปกติ”
ติดเชื้อแบคทีเรียจากเพศสัมพันธ์ การสวนช่องคลอด
มีอาการปัสสาวะขัด ติดเชื้อรา ในผู้ที่ภูมิคุ้มกันต่ำ
มีอาการคัน ติดเชื้อแบคทีเรีย จากโรคหนองใน ติดเชื้อรา เชื้อไวรัส
มักพบในผู้หญิงพึ่งคลอดลูกและ เกิดการลอกของเยื่อบุโพรงมดลูก
มีกลิ่น เกิดหลังการมีประจำเดือน หรือติดเชื้อที่ปากมดลูก
คัน และแสบขัดตอนปัสสาวะ อาจติดเชื้อผ่านการมีเพศสัมพันธ์
ติดเชื้อจากแบคทีเรีย หรือติดเชื้อจากการมีเพศสัมพันธ์