ศิริราช "พร้อม" ดูแล ผู้สูงอายุ
ตามคำนิยามขององค์การอนามัยโลก ประเทศไทยได้ก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุมาหลายปี ในปี พ.ศ. 2565 ประเทศไทยมีผู้ที่มีอายุมากกว่า 60 ปีจำนวน 12.6 ล้านคน หรือคิดเป็นร้อยละ 19 ของประชากร และในอีก 20 ปีข้างหน้าประเทศไทย จะเป็น“สังคมสูงอายุระดับสุดยอด” ซึ่งมีประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไป เกินกว่าร้อยละ 28 ของประชากรทั้งประเทศ
เมื่อเข้าสู่วัยสูงอายุ จะมีการเปลี่ยนแปลงหลายอย่าง ทั้งทางด้านร่างกายและจิตใจ สาเหตุหลัก ๆ ของการเปลี่ยนแปลง คือความถดถอยของอวัยวะต่าง ๆ เช่น การลดลงของมวลกล้ามเนื้อ ความแข็งแรงกระดูกและระดับฮอร์โมนบางชนิดลดลง ทำให้ผู้สุงอายุมีความแข็งแรงลดลง มีความเสี่ยงต่อการเจ็บป่วยรุนแรงมากขึ้น การฟื้นตัวหลังเจ็บป่วยก็ต้องใช้เวลานานขึ้น ดังนั้น การดูแลผู้สูงอายุจึงต้องมีการปรับเปลี่ยนและประสานงานอย่างรอบด้านแบบองค์รวมของทีมสหสาขาวิชาชีพ
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล จึงได้จัดตั้งศูนย์วิทยาการเวชศาสตร์ผู้สูงอายุขึ้น เพื่อดำเนินการต่าง ๆให้ตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงและความท้าทายดังกล่าว โดยก่อสร้างศูนย์บริการสุขภาพผู้สูงอายุศิริราช-สมุทรสาครขึ้นบนพื้นที่ 25 ไร่ ในเขตอ.เมือง จังหวัดสมุทรสาคร เพื่อให้บริการที่เป็นต้นแบบของการดูแลผู้สูงอายุในประเด็นสำคัญ 3 ประการ คือ
- การดูแลระยะกลาง หรือ intermediate care สำหรับผู้สูงอายุ ซึ่งเป็นการดูแลผู้สูงอายุที่อาการเริ่มดีขึ้นจากการเจ็บป่วยเฉียบพลันแล้ว แต่ยังต้องการการดูแลโรคทางกายและการฟื้นฟูให้ร่างกายแข็งแรงขึ้น มีความสมบูรณ์ก่อนจะกลับไปบ้าน เพื่อให้ผู้ป่วยกลับมาช่วยเหลือตนเองได้มากที่สุด ป้องกันภาวะทุพลภาพถาวรและลดการกลับมานอนโรงพยาบาลซ้ำ การดูแลในระยะเปลี่ยนผ่านนี้จะเปิดโอกาสให้ญาติหรือผู้ดูแลผู้ป่วยได้มาเรียนรู้เทคนิคต่าง ๆ จากทีมแพทย์ พยาบาล นักกายภาพบำบัด นักกำหนดอาหาร นักจิตวิทยา นักกิจกรรมบำบัด ที่จะช่วยกันฟื้นฟูสุขภาพผู้สูงอายุอีกด้วย
- การตรวจคัดกรองสุขภาพแบบเชิงลึก นอกเหนือจากการตรวจสุขภาพแบบพื้นฐาน เช่น ตรวจเลือด เอกซเรย์ปอด ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ ตรวจอัลตราซาวน์ ผู้สูงอายุควรได้รับการตรวจคัดกรองสมรรถภาพของระบบต่าง ๆ เช่น สมองและความจำ กล้ามเนื้อและการทรงตัว ระบบขับถ่าย ฯลฯ เพื่อให้สามารถตรวจพบสัญญานของโรคต่าง ๆ ตั้งแต่ระยะที่ยังไม่มีอาการของโรค เพื่อจะให้การดูแลที่เหมาะสม ชะลอการเกิดโรคหรือความรุนแรงของโรค
- การส่งเสริมสุขภาพ คือการปรับการใช้ชีวิตให้เหมาะสมกับวัยสูงอายุ แนะนำการดูแลร่างกาย ทั้งทางกาย ทางสมองและจิตใจ ส่งเสริมการกระตุ้นสมรรถภาพสมอง การออกกำลังกายเพื่อเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ป้องกันการล้ม การแนะนำเรื่องอาหารที่เหมาะสม การดูแลสภาพจิตใจ เพื่อให้มีร่างกายที่แข็งแรง ป้องกันการถดถอย ตลอดจนคำแนะนำเรื่องการฉีดวัคซีนที่จำเป็นกับผู้สูงอายุ
จากมาตรการดังกล่าว เชื่อว่าจะสามารถส่งเสริมให้ผู้สูงอายุของประเทศไทย มีสุขภาพที่แข็งแรง มีอายุที่ยืนยาวอย่างมีคุณภาพ นั่นคือ สุขภาพดีทั้งร่างกายและจิตใจ สามารถดูแลตัวเองได้ไม่เป็นภาระของครอบครัว และสามารถทำประโยชน์ต่อสังคมโดยการส่งต่อแรงบันดาลใจให้ผู้สูงอายุอื่น ๆ หันมาดูแลสุขภาพตนเองมากขึ้น และแม้ว่าได้ดำเนินการอย่างเต็มที่แล้ว ผู้สูงอายุก็ยังมีอาการเจ็บป่วยเกิดขึ้นได้ โรงพยาบาลศิริราชก็ยังเตรียมพร้อมที่จะให้การรักษาสุขภาพผู้สูงอายุ และ โรคซับซ้อนในผู้สูงอายุ ได้อย่างเต็มที่ ด้วยความรู้ความชำนาญของแพทย์และเทคโนโลยีและอุปกรณ์การแพทย์ที่ทันสมัย เช่น
- ศูนย์ผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกและข้อเข่าด้วยหุ่นยนต์ ภาควิชาศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิกส์ ในกรณีผู้สูงอายุมีภาวะข้อสะโพกหักจากการหกล้ม หรือมีภาวะข้อเข่าเสื่อมขั้นรุนแรง
- ภาควิชาอายุรศาสตร์ ให้บริการคลินิกโรคสมองเสื่อม, คลินิกโรคพาร์กินสัน, คลินิกโรคข้อและรูมาติซึม, Siriraj Stroke center เพื่อรักษาผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองทั้งในระยะเฉียบพลันและในระยะฟื้นฟูที่พ้นขีดอันตรายจากการเสียชีวิตแล้ว
- ศูนย์มะเร็งแม่นยำ สามารถให้การสืบค้นและรักษาโรคมะเร็งโดยอาศัยข้อมูลทางพันธุกรรมมาช่วยในการดูแลรักษา
- ภาควิชาเวชศาสตร์ฟื้นฟู เพื่อฟื้นฟูสมรรถภาพ การฝึกเดิน ฝึกการกลืนสำหรับผู้สูงอายุที่มีปัญหาเฉพาะด้าน
- ภาควิชาจักษุวิทยา แก้ไขปัญหาสายตาและการมองเห็น
- ภาควิชาโสตศอนาสิก แก้ไขปัญหาการได้ยิน
- โรงเรียนกายอุปกรณ์สิรินธร ให้บริการปัญหาเท้าและการทรงตัว การตัดรองเท้าและปรับพื้นรองเท้าที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุ ช่วยให้การทรงตัวของผู้สูงอายุดีขึ้น เดินได้นานขึ้นโดยไม่เมื่อยและลดการหกล้มจากการสะดุด
- ภาควิชาศัลยศาสตร์ ดูแลระบบขับถ่ายและทางเดินปัสสาวะ การดูแลโรคต่อมลูกหมากโต การใช้หุ่นยนต์ Da Vinci ผ่าตัดต่อมลูกหมากแบบแม่นยำ
- ภาควิชาสูติศาสตร์-นรีเวชวิทยา ให้บริการผ่าตัดแก้ไขภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ในผู้สูงอายุเพศหญิง
- ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ การดูแลสภาพจิตใจ
- สถานการแพทย์แผนไทยประยุกต์ ให้การดูแลรักษาด้วยการแพทย์แผนไทย
- ศูนย์โรคหัวใจสมเด็จพระบรมราชินี ดูแลผู้ป่วยโรคหัวใจครบวงจร ตั้งแต่โรคที่พบบ่อยและไม่ซับซ้อนไปจนถึงการทำหัตถการขั้นสูง เช่น การฉีดสี การใส่สายสวนทางหลอดเลือด หรือการผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจ
