เป็นลม
เป็นลม
อ.นพ. ปัญญ บุรณศิริ
Faculty of
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
ท่านที่อยู่ดี ๆ และรู้สึกใจหวิว พร้อม ๆ กันนั้นรู้สึกว่ากล้ามเนื้อของแขน และขาอ่อนแรงไปเฉย ๆ เมื่อพยายามจะยืนก็ทรงตัวไม่ไหว แล้วก็จะทรุดลงไปนอนอยู่กับพื้นหากไม่มีใครรับทัน แล้วก็จะหมดสติไปไม่รู้สึกตัวไปครู่หนึ่ง อาการที่ท่านเป็นก็คือการเป็นลมนั่นเอง
โดยแท้ที่จริงท่านอาจจะมีอาการมากกว่า เช่น ก่อนจะเป็นลมก็จะมีอาการเตือนมาก่อนว่ารู้สึกไม่ค่อยสบาย หนักในศีรษะ, ตัวโครงเครง หรือพื้นที่ยืนเคลื่อนไหวได้, ความรู้สึกสับสน, มองเห็นภาพเป็นจุดดำมืด, ตัวมัวลง มีเสียงดังในหู ท่านอาจจะคลื่นไส้ และบางทีก็อาเจียนออกมาแล้วไม่รู้สึกตัว
ผู้ที่อยู่ใกล้ ๆ ก็จะสังเกตได้ว่าหน้าของท่านซีด มีเหงื่อออกเป็นเม็ดทั่วใบหน้าและตามตัว มือและเท้าเย็นขึ้น และไม่รู้สึกตัวคล้ายหลับสนิท เมื่อพยายามเรียกท่านก็ไม่ได้ยินคล้าย ๆ กับหมดสติไป ถ้ายังอยู่ในท่ายืนหรือนั่ง อาการก็จะดูเป็นมาก แต่ถ้าจับนอนราบให้ศีรษะต่ำก็อาจจะรู้สึกตัวเร็วขึ้น ในระหว่างที่ไม่รู้สึกตัวก็จะนอนนิ่งไม่กระดุกระดิก ปัสสาวะไม่ไหล แต่ชีพจรเบา หายใจตื้น ช้าและแผ่วเบา ถ้ามีโอกาสวัดความดันเลือดจะพบว่า ความดันต่ำกว่าธรรมดา
สักครู่หนึ่งชีพจรก็จะแรงขึ้น หายใจเริ่มแรง, เร็วและลึก หน้ามีสีเลือด และเริ่มขยับแขนและขา ศีรษะ, และพยายามจะลุกขึ้น พอจะรู้สึกตัว และพอจะจำได้ว่าก่อนมีอาการเช่นนี้กำลังทำอะไรอยู่ มักจะไม่พบว่าอาการปวดศีรษะ, ง่วงนอนหรือมึนซึมเช่นพวกที่มีอาการชัก
การเป็นนั้นเกิดจากหน้าที่การทำงานของสมองผิดปกติไปชั่วครู่ เนื่องจากมีเลือดและออกซิเจนไปสู่สมองน้อยกว่าธรรมดา รวมทั้งสมองขาดอาหารที่สำคัญ อาหารจำพวกแป้ง มีโรคทั้งทางกายและทางใจมากมายที่ทำให้เกิดเป็นลม โรคหรือภาวะผิดปกติที่พบง่าย ๆ เช่น การอดนอน, เหนื่อยมาก ๆ ขาดอาหารหรือเครียดทางใจ ไปจนกระทั่งถึงโรคที่ร้ายแรง เช่น กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด หัวใจเต้นผิดปกติ การตกเลือด โรคหลอดเลือดในสมองผิดปกติเป็นต้น
โดยทั่ว ๆ ไปแล้วการเป็นลม เป็นผลจากความผิดปกติของร่างกายชั่วครู่ และไม่ร้ายแรงแต่ประการใด การดูแลรักษาผู้ที่เป็นลมก็ง่าย เพียงแต่จัดท่าทางให้มีเลือดไปเลี้ยงสมองได้มากขึ้น คือ ท่านอนราบศีรษะต่ำ ถ้าไม่สะดวกก็ให้นั่งโดยศีรษะต่ำอยู่ระหว่างเข่า จัดให้อยู่ในที่กว้าง ๆ อากาศถ่ายเทสะดวก ไม่อึดอัด ปลดเสื้อผ้าหรือสิ่งที่รัดร่างกายจนแน่นโดยเฉพาะบริเวณคอให้หลวม ๆ หากจะมีหรือมีลักษณะของการหายใจติดขัดผิดปกติ ต้องรีบจัดหน้าตะแคงเพื่อป้องกันลิ้นตก หรือสำลักเสมหะหรือน้ำลาย ควรใช้ผ้าชุบน้ำเย็น ๆ เช็ดตามหน้า, คอและแขนขา ถ้าตัวเย็นซีด หรือขณะนั้นอากาศเย็นจัดต้องห่มผ้าให้ร่างกายอบอุ่น ไม่ควรให้น้ำหรืออาหารทางปาก ควรใช้ผ้าชุบน้ำเย็น เช็ดตามหน้า คอและแขน ถ้าตัวเย็นซีด หรือขณะนั้นอากาศเย็นจัดต้องห่มผ้าให้ร่างกายอบอุ่น ไม่ควรให้น้ำหรืออาหารทางปากขณะที่ผู้ป่วยยังไม่รู้ตัว ไม่ควรให้ลุกขึ้นเร็ว จนกว่าสบายขึ้น นอกจากนั้นเป็นการดูแลรักษาตามสาเหตุ
ผู้ที่สุขภาพกายและจิตไม่ดี มักจะมีโอกาสที่จะเป็นลมง่าย เช่นช่วงที่เหน็ดเหนื่อยตรากตรำกับงานโดยขาดการพักผ่อนอย่างเพียงพอ มีการขาดอาหาร นอนน้อยติด ๆ กัน หรือช่วงระยะเวลาที่ตื่นเต้นมาก เช่น ใกล้สอบ หรือตกใจรุนแรง การออกกำลังบริหารร่างกายอย่างสม่ำเสมอจะช่วยให้เกิดอาการเป็นลมน้อยลง
